ANIMALIA HARRIGARRIAK: MARRAZOA

DEFINIZIOA :  Marrazoa mutur konikoa duen eta haragijalea den arrain mota bat da. Ornoduna da eta bi hegatz ditu leku batetik bestera azkar mugitzeko. Animalia honen izen zientifikoa Carcharon carcharias da.

MOTAK:   Marrazo mota asko daude:

• Zezen marrazoa, tigre marrazoa, zerra hortzadun marrazoa, marrazo muturmotza, marrazo zuria, marrazo balea...

BIZILEKUA:  Gehienetan marrazoak ur beroetan bizi egiten dute, ez dira itsasoren oso barrura sartzen, horregatik noizbait ikusi ditzakegu baten bat. 

ELIKADURA:  Marrazoak orojaleak dira, hau da, haragiaz gain, beste edozein gauza jaten dute.  Hortz handi eta zorrotzak dituzte ilaratan antolatuta.

EZAUGARRIAK :    Marrazoak oso espezie zaharrak dira;  orain dela 300 miloi urte egoten direla munduan. Kanpoaldean, bi aldetan, 5-7 brankia ditu eta hortik arnasketa egiten du. Marrazoek usaimen eta ikusmen bikaina dute. Espirakulu izeneko zulotxo bat dute eta hortik ura sartzen zaie.

           Marrazoak, handiak edo txikiak egon daitezke: marrazo handienak 12 metro inguru neur dezake, txikiena berriz 15 zentimetrokoa izan daiteke.

UGALKETA:  Marrazoen ugalketa arrautzen bidez da, marrazo emakumea arrautzak jartzen ditu eta gizona esperma arrautzen gainean botatzen du , denbora pasa ondoren arrautzetatik jaio egiten dira marrazoak.

MUNDUKO KULTURAK : EMAKUME JIRAFAK

  1.    kokapena eta Bizimodua 

  Thailandiako Iparraldean tribu desberdin asko bizi dira, haien artean tribu berezi bat:: emakume jirafen herria.

  Hango emakumeentzat lepoa luzea izatea da edertasunaren ezaugarri nagusiena. Horregatik, txiki-txikitatik jartzen dizkiete uztai metalikoak lepoan, bata bestearen gainean eta ematen du bere lepoa oso luzea dela, jirafena bezalakoa.

  Bere herrixkak txikiak eta oso pobreak dira, ez dituzte hogei etxe baino gehiago izaten,. Etxebizitzak zurez eta banbuz eginda daude.

  Lurraren erabilpena antolatzeko taldeka hartzen dituzte erabakiak eta arroza, artoa, basartoa, kotoia eta kalabaza dira landutako gaiak. 

2.    Idunekoaren jatorria

  Kayanen herriak badu zenbait kondaira, emakumeek beren lepoa zergatik luzatzen duten azaltzeko asmoz. Kondaira horietan zaharrena, “Herensugearen historio” deritzona dugu eta honelaxe dio:

• “Antzina, oso lepo luzea zuen herensugeak haizea maitemindu ondoren, haizeak ernaldu egin zuen. Lotura horretatik sortu zen lehen kayan gizakia. Harez geroztik, kayan emakumeek lepoak luzatzen dituzte herensuge amaren itxura hartu nahian.”

Gaur egun bi azalpen hartu dute importantzia:

·       Estetika

·       Zigortzeko modu bat da 

3.    Idunekoek sortarazitako ondorioak :

Neskatilei, lehenengo eraztunak bederatzi edo hamar urte dituztenean jartzen zaie, eta, urtero beste eraztun bat ipintzen diete lepoan, neskatxa ezkontzen den arte.

.   Emakume helduek 30 cm-ko lepoa “izaten dute.Horretarako 24 eraztunek beharrezkoak dira eta guztira 5 kg pisatzen .

   Horren eraginez, lepauztaiak eta lehen saihetsak konprimitu eta okertu egiten dira.

   Horrek eragin handia dauka emakumeen bizimoduan

·       emakumeek badute burua ezker-eskuin biratzeko ahalmen txikia, baina ezin dute ez aurrera eta ez atzera ere mugitu.

·       edozein likido (ura, zopa...) edateko ere, lastotxoak erabiltzea behar izaten dituzte.

4.-Etorkizuna

Gaur egun herri horren egoera oso larria da eta bizitzeko edozein gauza erreziklatzen dituzte, adibidez kamioi-gurpilak, haiekin denetatik egiten dituzte.

MIS LIBROS FAVORITOS: BAT PAT

Aqui os dejo la MINIQUEST con los ejercicios de lectura.

Pincha la imagen.

ANIMALIA HARRIGARRIAK : ELEFANTEA

1.- DEFINIZIOA:

       Elefanteak  Proboscidea ordenako  eta Elephantidae  familiako ugaztun lurtar handiak dira.

          Familia honetan bi espezie bizi dira: elefante afrikarra eta elefante asiarra (edo elefante indiarra). 

 Afrikarra Saharako basamortuaren hegoaldean bizi da eta asiarra Asiako hego-ekialdeko beste herri batzuetan.

2.- EZAUGARRI FISIKOAKAK

           Itxura :

                   Bere gorputza sendoa da eta azala marroi-grisa zimurtua eta lodia da, (3 zentimetroko lodiera du ) ; baina oso sentikorra . Begi txikiak  eta belarri zabalak ditu . Muturra eta letaginak oso luzeak dira.

             Elefanteak animalia lurtarrik handienak dira.

Belarriak

Belarri handiekin  tenperaturaren oreka lortzea du. Animalia honek eguerdian jasandako eguzki beroa xahutzeko bere belarriak abaniko bihurtzen ditu. Aldiz, berorik egiten ez duenean, belarriak geldirik eta gorputzari itsatsita edukitzen ditu.

          Tronpa

Elefantearen tronpak funtzio asko betetzen ditu., Gauza guztietarako balio du:

·       lan-erreminta da (adar garaiak biltzekoa edo pisuak lekuz aldatzekoa...)

·       elikadura lortzekoa balio du.

·       ezezagun zaion gorputz bat haztatzekoa da

·       usain-apendizea da

·       gorputza dutxatzeko urez edo hautsez betetzen duen tutua  

Tronpak edozein mugimendu egin dezake.

         Suge baten antzera norabide guztietara higitzen da eta forma guztiak hartzen ditu: kiribildu edo lasaitu, jaitsi (lurrazalean xagutxoren bat harrapatzeko) edo luzatu (zuhaitz altu baten goiko adarretaraino iristeko) egiten da.

          Hankak

Elefanteak  lau hanka ditu; lau zutaberen modukoak. Hanka hauei esker edozein motatako lurretan ibil daiteke. 

Bestalde, animalia honek igeri egiten ere badaki. Ura gogokoa du eta bainua errito bihurtzen du. Maiz taldea ur-putzu apropos batera joaten da eta han elefanteak itzulika ibiltzen dira; dutxatuz, jolastuz...

LOS POLÍGONOS

Aquí os dejo los ejercicios que debeis realizar la próxima quincena. Pincha la imagen para acceder a los ejercicios de LA CAZA DEL TESORO

SUMENDIAK MUNDUAN. INTXAURRONDO IKASTOLA

ANIMALES DE LA PENÍNSULA IBÉRICA: EL LINCE

El lince ibérico es un felino mucho mayor que un gato doméstico . Su aspecto es robusto, sus patas son largas y su cola corta tiene  una borla negra en el extremo que mantiene erguida en momentos de peligro

Vive  en el bosque mediterráneo. Actualmente se mantiene en Sierra Morena, Montes de Toledo y Doñana.

 El lince ibérico es el único carnívoro especialista en cazar conejos. También come perdices, mamíferos mas pequeños y aves.

En la mayoría de los casos, vive de manera solitaria y nómada.

CUENTOS : EL GRAN TIGRE

Érase una vez un tigre grande. El tigre vivía en la selva verde. El vivía en una cueva. Vivía muy bien pero había una serpiente que se comía tigres.

El tigre paseaba como si nada, la serpiente le mordió y el tigre también. Se fue la serpiente y el tigre le siguió  hasta la selva profunda hasta que se paró la serpiente porque le vio la mamá de la serpiente.

La  mamá  le pegó a su hijo, la  serpiente. Y al final el tigre se marchó.

FIN

 

SUMENDI BAT EGITEN

Badakizue sumendiak egiten. Hemen ikusiko dugu nola egiten duten beste eskola bateko ikasleek.

SUMENDIAK

1.- ZER DIRA?

Sumendi hitzak, euskeraz, sua ateratzen duen mendia da.

Sumendi bat Lurraren gainazalean dagoen irekidura bat da. Barnean dagoen arroka bero eta urtututa, errautsak eta gasak irekiduratik ateratzen dira.

2.- NOLA SORTZEN DIRA?

 Lurraren barnealdea hainbat plakatan zatituta dago.

          Imajia dezagun, lurraren barnealdea futbol pilota bat bezala dela. Larruzko hexagonoak eta pentagonoak plaka tectonikoak dira, baina lurraren barnealdean ez dira denak berdinak eta ez dago josita, beraz mugitzen dira.
Sumendiak orokorrean bi edo hiru plaka tektoniko elkartu edo bereizten diren lekuetan sortzen dira.

3.-SUMENDIAREN EGITURA
 Magma:- Lurraren barneko aldean dagoen poltsa da.
        - beroa eta presioaren      eraginez, materialak egoera     likidoan daude.
Tximinia nagusia: - Magma kanporatzeko hodia da
Kraterra:  - Tximiniaren bukaeran dagoen irekidura da.
                      - Irekidura horregatik ateratzen dira materialak    kanpora.
Kono bolkanikoa:-jaurtitako materialek osatzen dute sumendiaren zati hau.
Laba-ibaia:        - sumendiaren hegaletik jaisten den material ibaia.
Alboko tximonia:        - tximinia txikiagoa da.
                                  - Sumendiaren alboetako batean dago.

4.- ONDORIOAK

Sumendiak oso arriskutsuak dira, izan ere, katastrofe handiak sortzen dituzte.

Gendea:         - gende asko eta asko hiltzen da
Paisaia aldatzea: -laba-ibaiak landare guztiak erretzen ditu.
                         - Errauts ekaitza:
                          - Lokatz- zaparrada
                         - Uholdeak.
Osasunarengan :     -  gasak kaltegarriak dira gizakiarentzat eta arnas-aparatuan hainbat arazo sortzen dira.
Onurak ere ekartzen dituzte.       -Errautsek eta jaurtitako material batzuk oso emankorrak dira nekazaritzarako.

ANIMALES DE LA PENÍNSULA IBÉRICA: EL LOBO

El lobo es un miembro de los mamíferos conocidos como Carnívoros.

Su principal característica son sus largos y puntiagudos carnívoros Sus garras son afiladas.

 Sus cerebros están muy desarrollados, por lo que están considerados más inteligentes que la mayoría de los animales.

Un lobo adulto puede tener una longitud de entre 100 y 120 centímetros, y una alzada de entre 60 y 70 centímetros. El peso varía entre 30 y 50 kilos.

La edad del lobo en buenas condiciones de supervivencia puede alcanzar los 16 años 

El lobo es un animal social, que vive fuertemente vinculado a un grupo Omanada.

La caza que le proporciona alimentos, se hace en grupo. Sus presas naturales son grandes herbívoros y otros mamíferos  como zorros, perros, conejos y liebres

El lobo tiene una camada  anual de entre tres a ocho cachorros.

 Actualmente, por una serie de razones relacionadas con el hombre, incluyendo el muy extendido hábito de la caza, los lobos habitan únicamente en una muy limitada porción del que antes fue su territorio.

MUNDUKO KULTURAK : MAYEN ZIBILIZAZIOA

HISTORIA

Mayen zibilizazioa Yucatan ,Belice, Guatemala eta Hondurazen zabaldu zen III. eta XV. Mendeen artean. Denbora horretan ,tenplu eta piramide ugari eraiki zituzten eta gaur egun erabiltzen dugun egutegia baino zehatzagoa zena asmatu zuten.Bat-batean zibilizazio hau desagertu egin zen.Inork ez daki zergatik izan zen.

KULTURA

Arkitektura:egin zituzten eraikin guztiak zurezkoak edo harrizkoak ziren.Eraikin ugari egin zituzten:jauregiak,templuak, ,pelotako jokua egiteko tokiak,galtzadak,lurrunezko komunak etab.

Harrizko piraideeskaileradunak oraindik kontserbatzen dira. Chichén Itza da piramide famatuenetako bat. Urtean behin ( udaberriko ekinozioan) eguzkiak suge itxurako itzala eragiten du eta jende ugari joan ohi da ikuskizun harrigarra hau ikustera. Lehen mayek uste zuten kukulkan jainkoa zerutik jaisten zela erintza garaia hasi zen iragartzeko.

ASTRONOMIA

Egutegi oso zehatza osatu zuten.Urteak 365egun zituen,20 eguneko 18 hilabeteetanzena gehi bost eguneko hilabete bat.

Egutegi hori oso ondo irudikatuta dago Chichén Itza piramidean:

•    Alde bakoitzean ,9 zabaltza ditu bider bi eskaileragatik , horiek dira urteko 18 hilabete.
•   Goiko eraikuntzan bost harri daude lau bakoitzean: 5 X.4 = 20 egun hilabetero.
•  91 eskailera maila X 4 = 364 , 364 + goiko eriakuntza = 365 egun urtero

PELOTA JOKUAK EGITEKO LEKUAK

Bazeuden  pelotako jokuak egiteko tokiak tamaina desberdinetakoak, baina handiena Chichen Itzan zegoena zen

             Pelota jokoa: kautxozko baloi batekin jolasten zen, bat eta hiru kilo artean pisatzen zuena. Jokoa, pelota gorputz enborrarekin jauztean datza besoen eta hanken laguntzarik gabe. Jolasteko zelaian, hiru metroko altueran zeuden harrizko uztailen zehar sartu behar zuten baloia. Joko hau erlijioaren mailan hilketak egitea bezain garrantzitsua zela esan daiteke.Talde irabazlearen kapitaia hil egiten zuten eta bere bizitza Jainkoari eskaintzen zioten.

ANIMALES DE LA PENÍNSULA IBÉRICA: EL ÁGUILA

Águila es el nombre dado a las mayores aves depredadoras. Las águilas pueden encontrarse en casi cualquier parte del planeta excepto en la  Antártida. En la Península Ibérica vive en los Pirineos y en otras cordilleras.

  Las águilas se caracterizan principalmente por su gran tamaño. Su envergadura de alas puede llegar a ser de 2 m. Su constitución  es robusta

Poseen un pico grande, poderoso y puntiagudo para desprender la carne de su presa. Cuentan también con  garras poderosas.

Tienen una gran fuerza lo que les posibilita llevar en vuelo a presas mucho más pesadas que ellas. Además poseen una vista extremadamente aguda que les permite ver presas a distancia.

Se alimenta de palomas, conejos y liebres.

¿Para qué un nuevo blog?

Este es nuestro blog; el blog de los alumnos de 5º y 6º.
En él vamos a colocar nuestros trabajos, nuestra ideas, nuestras opiniones, ......

¡Esperamos que os gusten!!!!!