MUNDUKO KULTURAK : MAYEN ZIBILIZAZIOA

HISTORIA

Mayen zibilizazioa Yucatan ,Belice, Guatemala eta Hondurazen zabaldu zen III. eta XV. Mendeen artean. Denbora horretan ,tenplu eta piramide ugari eraiki zituzten eta gaur egun erabiltzen dugun egutegia baino zehatzagoa zena asmatu zuten.Bat-batean zibilizazio hau desagertu egin zen.Inork ez daki zergatik izan zen.

KULTURA

Arkitektura:egin zituzten eraikin guztiak zurezkoak edo harrizkoak ziren.Eraikin ugari egin zituzten:jauregiak,templuak, ,pelotako jokua egiteko tokiak,galtzadak,lurrunezko komunak etab.

Harrizko piraideeskaileradunak oraindik kontserbatzen dira. Chichén Itza da piramide famatuenetako bat. Urtean behin ( udaberriko ekinozioan) eguzkiak suge itxurako itzala eragiten du eta jende ugari joan ohi da ikuskizun harrigarra hau ikustera. Lehen mayek uste zuten kukulkan jainkoa zerutik jaisten zela erintza garaia hasi zen iragartzeko.

ASTRONOMIA

Egutegi oso zehatza osatu zuten.Urteak 365egun zituen,20 eguneko 18 hilabeteetanzena gehi bost eguneko hilabete bat.

Egutegi hori oso ondo irudikatuta dago Chichén Itza piramidean:

•    Alde bakoitzean ,9 zabaltza ditu bider bi eskaileragatik , horiek dira urteko 18 hilabete.
•   Goiko eraikuntzan bost harri daude lau bakoitzean: 5 X.4 = 20 egun hilabetero.
•  91 eskailera maila X 4 = 364 , 364 + goiko eriakuntza = 365 egun urtero

PELOTA JOKUAK EGITEKO LEKUAK

Bazeuden  pelotako jokuak egiteko tokiak tamaina desberdinetakoak, baina handiena Chichen Itzan zegoena zen

             Pelota jokoa: kautxozko baloi batekin jolasten zen, bat eta hiru kilo artean pisatzen zuena. Jokoa, pelota gorputz enborrarekin jauztean datza besoen eta hanken laguntzarik gabe. Jolasteko zelaian, hiru metroko altueran zeuden harrizko uztailen zehar sartu behar zuten baloia. Joko hau erlijioaren mailan hilketak egitea bezain garrantzitsua zela esan daiteke.Talde irabazlearen kapitaia hil egiten zuten eta bere bizitza Jainkoari eskaintzen zioten.