lunes, 28 de mayo de 2012

SUMENDIAK

1.- ZER DIRA?

Sumendi hitzak, euskeraz, sua ateratzen duen mendia da.

Sumendi bat Lurraren gainazalean dagoen irekidura bat da. Barnean dagoen arroka bero eta urtututa, errautsak eta gasak irekiduratik ateratzen dira.

2.- NOLA SORTZEN DIRA?

 Lurraren barnealdea hainbat plakatan zatituta dago.
          Imajia dezagun, lurraren barnealdea futbol pilota bat bezala dela. Larruzko hexagonoak eta pentagonoak plaka tectonikoak dira, baina lurraren barnealdean ez dira denak berdinak eta ez dago josita, beraz mugitzen dira.
Sumendiak orokorrean bi edo hiru plaka tektoniko elkartu edo bereizten diren lekuetan sortzen dira.

3.-SUMENDIAREN EGITURA
 Magma:- Lurraren barneko aldean dagoen poltsa da.
        - beroa eta presioaren      eraginez, materialak egoera     likidoan daude.
Tximinia nagusia: - Magma kanporatzeko hodia da
Kraterra:  - Tximiniaren bukaeran dagoen irekidura da.
                      - Irekidura horregatik ateratzen dira materialak    kanpora.
Kono bolkanikoa:-jaurtitako materialek osatzen dute sumendiaren zati hau.
Laba-ibaia:        - sumendiaren hegaletik jaisten den material ibaia.
Alboko tximonia:        - tximinia txikiagoa da.
                                  - Sumendiaren alboetako batean dago.

4.- ONDORIOAK

Sumendiak oso arriskutsuak dira, izan ere, katastrofe handiak sortzen dituzte.
Gendea:         - gende asko eta asko hiltzen da
Paisaia aldatzea: -laba-ibaiak landare guztiak erretzen ditu.
                         - Errauts ekaitza:
                          - Lokatz- zaparrada
                         - Uholdeak.
Osasunarengan :     -  gasak kaltegarriak dira gizakiarentzat eta arnas-aparatuan hainbat arazo sortzen dira.
Onurak ere ekartzen dituzte.       -Errautsek eta jaurtitako material batzuk oso emankorrak dira nekazaritzarako.

1 comentario: